Retina Club

Retina Hastalıklarında En-Face OCT Görüntüleme


Okuma:359

Optik Koherens Tomografi (OCT) teknolojisi, oftalmoloji alanında ilk kullanımından itibaren hızlı bir gelişme göstermiştir. Aksiyel çözünürlük ve tarama hızlarındaki artışlar, arka segmentin daha iyi görüntülenmesini sağlayan, yeni OCT tekniklerin gelişimini yol açmıştır.

En-Face OCT, OCT teknolojisindeki teknik ilerlemelerin sonucu olarak ortaya çıkmış, OCT görüntüleme yöntemlerinden bir tanesidir. En-Face OCT sistemleri, OCT görüntülerinin yardımcı programlar aracılığıyla tekrar oluşturulması (rekonstrükyon) esasına dayanır.

Kliniklerde rutin olarak sıklıkla yüksek çözünürlüklü çapraz-kesitsel OCT görüntüler kullanılmaktadır. En-Face OCT ise klinik kullanımında farklı bir yaklaşım sunmuştur. OCT ile sık “raster”, kübik tarama elde edildikten sonra, yazılım aracılığıyla OCT görüntüleri bileştirilerek koronal planda, C- tarama imajlar oluşturulmaktadır.

Çapraz-kesitsel OCT görüntüler, tek ardıl (sekans) çekimlerle elde edilmekte, görüntüler çekim sonrası yazılımlar aracıyla birleştirilerek “raster” tarama OCT görüntüleri elde edilmektedir. Göz hareketleri çekim esnasında ciddi görüntü artefakları oluşturabilmektedir. Üretici firmalar artefakları azaltmak için farklı yaklaşımlar geliştirmeye çalışmıştır. Artefakları azaltmak için uygulanan yaklaşımlardan bazıları; (1) çekim esnasında fiksasyon için izleyici kullanılması, (2) retina kan damarları referans alınarak OCT imajlarının çekim sonrası kayıt ve görüntü elde edilme işlemi uygulanması veya (3) yatay ve dikey OCT “raster” taramalarının yeni OCT görüntüsü elde edilmesi işlemine tabi tutulmasıdır.

En-Face OCT’nin birçok avantajı mevut olmakla birlikte, en önemli avantajları; lezyonların lokalizasyonunu retina katmanları arasında tam olarak göstermesi ve kan damarlarını referans alarak diğer görüntüleme yöntemlerinin görüntüleri ile OCT görüntülerini kıyaslayabilmesidir.

En-Face OCT görüntüleri “Time-Domain” TD-OCT, “Spektral- Domain” SD-OCT veya “ Swept-Source” SS- OCT yöntemleri ile elde edilebilir. Her bir yöntemin avantajları ve sınırlılıkları mevcuttur. TD-OCT’de T-tarama çekimi yapılarak,  gerçek zamanlı C- tarama görüntüler elde edilebilir.  Alternatif olarak, TD-OCT, SD-OCT ve SS-OCT ile A-tarama görüntüler elde edip, bunları birleştirip B-tarama elde edilmesi ve ardından görüntüleri rekonstrüksiyon işlemine tabi tutarak C-tarama elde edilebilir. Çekim sonrası görüntü işlenme esnasında, “3 D-kalıplar” veya “ hacim taramalar” oluşturulmakta, bunlar yazılımlar aracılığıyla koronal planda kesitlere ayrılmaktadır. 

SD-OCT daha hızlıdır, çünkü TD-OCT’nin yaptığı mekanik derinlik taramasını yapmaz. Fakat TD-OCT’nin gerçek zamanlı görüntü elde edebilmesi ve aksiyel planda dinamik odaklanma sağlayabilmesi, özellikle eşzamanlı görüntüleme yöntemlerinin kullanıldığı durumlarda SD-OCT’ye karşı avantajı olabilir.

SS-OCT daha uzun dalga boyu kullanır. Bu özellik koroid ve sklera gibi derin dokulara penetrasyonu artırır ve derin tabakaların çözünürlüğünde artış sağlar.  Daha da ilerisi, Hızlı tarama kapasitesine sahip olup, SD- OCT’ye göre iki kat daha hızlı tarama sağlar.

İlk olarak 1997 yılında Podoleanu ve arkadaşları En-Face görüntü elde etmek için OCT’nin kullanabileceğini belirtmişlerdir. Bu teknikte retinal tabakaların koronal planda görüntülemesi, B- taramada görülen bulguların takipleri ve diğer görüntüleme yöntemleri ile korelasyonuna olanak vermekteydi. Fakat hız ve çözünürlüğünün düşüklüğü bu yöntemin gelişimini kısıtlamıştır.

Zamanla, hızlı SD-OCT ve segmentasyon yazılımlarındaki gelişmeler ile çeşitli oftalmolojik hastalıklarda En-Face OCT görüntüleme kullanımında artış olmuştur. En-Face görüntüleme günümüzde; ön segment, glokom, enfeksiyöz hastalıklar ve arka segment değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

En-Face OCT taramasının faydalı olabileceği birkaç hastalık aşağıda verilmiştir.

1- Kistoid Maküla Ödemi: Kistoid maküla ödemi (KMÖ) tedavisinin takibinde kistoid boşlukların takibi önemlidir. B- tarama OCT, KMÖ tanısında, vitreomakular traksiyon (VMT), epiretinal membran gibi etiyolojilerin araştırılmasında fayda sağlamaktadır. Fakat En-Face OCT çok küçük kistik boşlukların bile retinal katmanlarda tam lokasyonunu göstererek, takip muayenelerde, iyi bir karşılaştırma imkânı sunar.

KMÖ hastalarında fotoreseptör bütünlüğünü araştırmak için En-Face OCT kullanılan bir çalışmada Elipsoid zondaki (IS/OS) bütünlük kaybı ile kistik boşluklar arasında güçlü bir korelasyon bulunmuştur. Bu bulgunun kistik boşluklardan kaynaklanan sinyal atenueasyon artefaktı ile ilişkili olabileceği de bildirilmiştir. En-Face OCT ile kistoid boşlukların retinal tabaklar içerisindeki uzanımları gösterilmiştir. Ayrıca KMÖ iyileştikten sonraki görme netliği ile başlangıçtaki En-Face OCT’de tespit edilen retina tabakalarının sağlamlığının başlangıç görme netliğinden daha önemli olduğu bildirilmiştir.

Bunun yanı sıra Vitreomaküler traksiyon olgularında traksiyonel bantın lateral uzanımı en iyi En-Face OCT ile gösterilmiştir. Hiporeflektif vitreal boşluk olarak görülen alan En-Face OCT ile hiper-reflektif sigmoid bant olarak izlenmiştir ve cerrahi planlanan hastalarda En-Face OCT’nin faydalı olabileceği vurgulanmıştır.

 

2- Coğrafik Atrofi: Non-eksudatif yaşa-bağlı maküla dejenerasyonu; coğrafik atrofi, fotoreseptör tabakası, retina pigment epitel tabakası ve koriyokapillaris kaybı ile karakterizedir. Retinanın birçok tabakasının En-Face OCT ile değerlendiriliyor olması, coğrafik atrofi çalışmaları için kullanışlı bir araç yapmaktadır. 

YBMD hastalarında En-Face OCT, renkli fundus fotoğrafı, otofloreasans ve anjiyografi bulgularını karşılaştıran bir çalışmada En-Face OCT görüntüleri coğrafik atrofinin sınırlarını belirlemede etkili bulunmuştur. Ayrıca renkli fundus fotoğrafında katarakt nedeniyle bulanık olan coğrafik atrofi kenarlarını saptayabilmiştir. En-Face OCT ‘de coğrafik atrofi sınırındaki bozukluklar, fokal hiporeflektif alanlar olarak belirlenmiştir. Coğrafik atrofi olgularında En-Face OCT, fundusta fotoreseptör kayıp alanlarını tam olarak saptayabilmektedir.

3- Polipoidal Koroidal Vaskülopati: En-Face OCT’nin değeri polipoidal koroidal vaskulopatinin (PCV) değerlendirmesi ile önem kazanmaya başlamıştır. PCV neovasküler YBMD’nin bir varyantı olup, dallanan koroidal vasküler ağlar polipoidal lezyonlar içerisinde sonlanmakta ve RPE’inin seröanjinoz dekolmanına yol açmaktadır. Doğru tanısı ICGA ile konmaktadır. En-Face OCT’nin bu hastalarda güvenilir ve non-invaziv bir görüntüleme yöntemi olduğu gösterilmiştir. SS-OCT kullanılan güncel bir çalışmada, ICGA ile görülen polipoidal lezyonların % 95,3’ü En-Face OCT ile görüntülenebilmiştir. En-Face OCT, ICGA’de çok iyi değerlendirilemeyen, anormal damarların anatomik yapısı ile ilgili detaylar vererek, PCV’nin patofizyolojisinin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.

En-Face OCT ile dallanan koroidal vasküler ağların Bruch membran altında veya üstünde bulunabileceği belirtilmiş, patolojik lezyonların altında derin dilate koroidal damarlar görüntülenmiştir. PCV olmayan gözlerde de En-Face OCT ile dilate koroidal damarları gösterilmekte ve bu damarların PCV gelişiminde rol alabileceği ileri sürülmektedir.

4- Koroid ve Koryokapillaris:

Enhanced Depth Imaging (EDI-OCT) yöntemi ile çözünürlüğü yüksek OCT görüntüleri elde edilmekte ve koroidin non-invazif, in vivo görüntülemesi sağlanmaktadır. Bu yöntem ile En-Face görüntüleme tekniğinin birleştirilmesi, koroidal damarların detaylı olarak görüntülenmesini sağlamış, dolayısıyla YBMD hastalarında daha önce gösterilmiş koroiyokapillerdeki atrofi gibi histopatolojik veriler doğrulanmıştır. En-Face OCT koroidal patolojileri görüntülemede kullanılmış, SSKR de fokal ve diffüz koroidal dilatasyonlar gösterilmiştir. Bu dilatasyonlar çapraz-kesitsel OCT görüntülerinde görülmeyip,  ICGA nın iki boyutlu görüntüsü ve floresein nedeniyle güvenilir veriler vermeye bilmektedir. Santral Seröz Koriyopati’de koroidal vasküler anormallikleri göstermede En-Face OCT önemli fayda sağlamıştır.

 

Sonuç

OCT yazılım ve donanımındaki hızlı gelişmeler, destekleyici uygulamalar, otomatik segmentasyon gibi algoritmalar retinal değişiklilerin En-Face OCT yöntemiyle incelenmesini geliştirmektedir. Otomotik segmentasyon algoritmasındaki ilerlemeler, En-Face görüntü alınırken farklı retinal katmanların gelişken rekonstrüksiyonuna olanak sağlayacaktır.

En-Face OCT’nin klinik pratikte, değerli bir araç olduğu gösterilmiş, aynı zamanda klinik çalışmalarda patofizyolojiyi inceleme ve tedavi takibinde kullanılmıştır. B taramalar arasındaki küçük lezyonları kaçırabilen, geleneksel çapraz-kesitsel OCT ile karşılaştırıldığında, En-Face OCT görüntülerin daha iyi incelenmesine olanak vermekte, yoğun çalışma koşullarındaki klinisyenlere; retinayı daha iyi tarama ve değerlendirme imkânı sağlamaktadır.

 

 

[Kaynaklar: 1- Rosen RB, Hathaway M, Rogers J, et al. Multidimensional En-Face OCT imaging of the retina. Opt Express. 2009;17:4112-4133.  2- Podoleanu AG, Dobre GM, Webb DJ, Jackson DA. Simultaneous En-Face imaging of two layers in the human retina by low-coherence reflectometry. Opt Lett. 1997;22:1039-1041. 3- Tahiri Joutei Hassani R, Liang H, El Sanharawi M, et al. En-Face optical coherence tomography as a novel tool for exploring the ocular surface: a pilot comparative study to conventional B-scans and in vivo confocal microscopy. Ocul Surface. 2014;12:285-306. 4- Heiferman M, Simonett J, Fawzi A. En Face OCT Imaging in Retinal Disorders.  Retinal Physician, Volume: 12 , Issue: June 2015, page(s): 4548, 50 5- Gallemore RP, Jumper JM, McCuen BW 2nd, Jaffe GJ, Postel EA, Toth CA. Diagnosis of vitreoretinal adhesions in macular disease with optical coherence tomography. Retina. 2000;20:115-120. 6- Alasil T, Ferrara D, Adhi M, et al. En face imaging of the choroid in polypoidal choroidal vasculopathy using swept-source optical coherence tomography. Am J Ophthalmol. 2015;159:634-643.]

 

 

Not: Katkılarından dolayı Dr. Sinan ÇALIŞKAN ve Dr. Mehmet ÇITIRIK’a teşekkür ederiz.

 

Web sitesindeki bu bilgiyi, sunu ve yayınlarınızda aşağıdaki şekilde kaynak göstererek kullanabilirsiniz.

(Çalışkan S, Çıtırık M, Teke MY. Retina Hastalıklarında En-Face OCT Görüntüleme.  http://www.retinaclub.com/ Son Güncellenme Tarihi 01/09/2017).