Kalıtsal Retina Hastalıkları: Klinik Tanı, Genetik Test ve Gen Tedavilerindeki Gelişmeler-7
Okuma:393
KRH'ler için Gen Tedavilerinin Klinik Çalışmaları
Kriter, voretigene neparvovec'in başarısı tarafından belirlendiğinden, diğer KRH'ler için klinik deneyler dizisinin daha fazla öngörü sağlaması bekleniyor. X'e bağlı retinitis pigmentosa, achromatopsia, Leber konjenital amaurosis ve çeşitli genlere bağlı retinitis pigmentoza dahil olmak üzere KRH'ler için devam eden 30'dan fazla gen bazlı tedavi denemesi vardır
KRH klinik çalışmalarında üç son nokta kategorisi değerlendirilmektedir:
1- Fonksiyonel değerlendirmeler veya performansa dayalı son noktalar, en iyi düzeltilmiş görme keskinliğinin ortalama değişimini veya ortalama değişim hızını, statik perimetri ile retina duyarlılığını (tepenin topografik analizi dahil) içerebilen retina fonksiyonunun klinik olarak anlamlı uç noktalarıdır), çoklu parlaklık mobilite testi ve elektrofizyolojik değerlendirmeler.
2- Yapısal değerlendirmeler, hasta sınıflandırması ve tedavi izleme için kullanılabilir. İlerleyici bozukluklarda, retina dejenerasyonunun durması önemli bir potansiyel sonuçtur. Ayrıca, müdahaleye bağlı anatomik kayıpta hızlanma olmadan istenen bir güvenlik profilinin parçasıdır. Hastalığın doğal seyrine bağlı olarak, farklı sonuçlar ve farklı görüntüleme yöntemleri araştırılmaktadır.
3- Hasta tarafından bildirilen sonuçlar paha biçilmez hasta merkezli veriler sağlar. Retina fonksiyonunun ve yapısının objektif değerlendirmesi, klinisyenin/araştırmacının tedavinin biyolojik etkisini (veya eksikliğini) fark etmesini sağlar. Ancak gözlenen değişiklikler istatistiksel olarak anlamlı olsalar bile hasta için anlamlı olmayabilir.
KRH Gen Kayıtları
Kayıtlar, belirli KRH'lerin doğal seyri hakkında içgörü elde etmek ve farklı müdahalelerin (hem hastalığı değiştiren hem de destekleyici) hastaların deneyimleri ve günlük aktivitelerini gerçekleştirme becerileri üzerindeki etkisi hakkında bilgi toplamak için yararlı kaynaklardır.
My Retina Tracker kayıt defteri (https://www.fightingblindness.org/my-retina-tracker-registry), KRH'lere ve bunların nasıl tedavi edileceğine ilişkin toplu anlayışı genişletecek çeşitli hedeflere ulaşmak için tasarlanmıştır. Bu hedefler, KRH'lerin heterojenliğini ve farklı hastalıkların ve gen mutasyonlarının prevalansını daha iyi anlamayı, genotip-fenotip ilişkilerinin kurulmasına yardımcı olmayı ve belirli KRH'lerin doğal seyrinin anlaşılmasını geliştirmeyi içerir.
Pediatrik popülasyonda erken teşhis, müdahalenin daha etkili olabileceği erken hastalık evrelerinin doğal seyrini daha iyi anlamak için bir fırsat sağlar. Kayıt verilerinin analizinden elde edilen öngörüler, tedaviler için klinik deneylerin araştırılmasını ve geliştirilmesini hızlandırabilir ve ayrıca araştırma çalışmaları ve klinik deneyler için daha hızlı katılımı kolaylaştıran bir mekanizma sağlayabilir.
My Retina Tracker, bir dizi KRH'de veri toplar, ancak diğer KRH'ye özgü kayıtlar ve doğal tarih çalışmaları da mevcuttur. KRH'ler gibi nadir hastalıklar durumunda, kayıt bilgileri ve birden fazla merkezde doğal tarih çalışmaları, doğal tarih verilerinin elde edilmesinde önemlidir. Körlükle Mücadele Vakfı Klinik Konsorsiyumu, KRH'lerin doğal tarih çalışmalarını yürütmek için oluşturulmuş, dünya çapında 39 siteden oluşan bir ağdır. Şimdiye kadar, ABCA4, USH2A, EYS ve PCDH15'e bağlı KRH'lerden etkilenen hastalar için çalışmalar tamamlanmış veya devam etmektedir. Koroideremi, Usher sendromu (USH Trust), CRB1 ile ilişkili LCA/retinitis pigmentosa ve mavi kon monokromasi dahil olmak üzere çeşitli KRH'ler için başka kayıtlar mevcuttur.
Bu kayıtlara katılmayı seçen hastalar, ortak KRH anlayışımıza değerli katkılar sağlayabilir ve spesifik genetik mutasyonları için uygun herhangi bir klinik çalışma mevcut olduğunda bilgilendirilmekten fayda görebilirler.
Oftalmik Genetik Testin Mevcudiyeti Ve Girişimler
Oftalmik genetik testin mevcudiyeti, öncelikle akademik tıp merkezlerindeki özel laboratuvarlarda mevcut olmaktan, genetik test menülerinin bir parçası olarak oftalmik test sunan daha büyük ticari genetik test laboratuvarlarında da mevcut olmaya doğru geçiş yapmıştır.
National Eye Institute'daki eyeGENE programı, değerli klinik ve genetik bilgilerden oluşan bir havuz oluşturmak için uzun yıllardır hastaları kaydeden, ülke çapında devlet destekli bir programdır. Artık hasta kaydı yapmıyor ancak numuneleri analiz etmeye devam ediyor. Diğer iki program—My Retina Tracker ve ID your IRD (KRH)—büyük, kapsamlı KRH paneli testi yapar. Her programda farklı laboratuvarlar yer alır ve panellerde biraz farklı genler bulunur. Son girişimler yalnızca KRH'ler içindir ve yalnızca Amerika Birleşik Devletleri'nden insanları kaydettirmektedir.
KRH'ler için Gelecek Beklentileri
Oftalmik genetiğin sonraki adımları, gen terapisi için nispeten iyi hedefler oldukları için bu kör edici bozukluklar için terapilerin geliştirilmesinde yatmaktadır. Göz ve retinaya erişilebilir ve vücudun geri kalanından nispeten izole edilmiştir ve fotoreseptörler, çeşitli virüs tabanlı vektörler kullanılarak genetik materyal ile dönüştürülebilir görünmektedir. X'e bağlı ve resesif hastalık çeşitleri, gen büyütme yaklaşımları için iyi adayları temsil eder. Baskın retinal distrofilerin tedavisi tipik olarak farklı yaklaşımlar gerektirecektir, çünkü baskın bir negatif veya işlev kazanımı değişkeninin ele alınması gerekebilir.
KRH'leri tedavi etmek için araştırılan diğer stratejiler, fotoreseptör dejenerasyonu sürecini yavaşlatmak veya durdurmak için büyüme faktörlerinin kullanımını, gen düzenleme yaklaşımlarını, hücre tabanlı yaklaşımları ve görsel döngü modülatörleri gibi diğer küçük moleküllü yaklaşımları içerir. Bu yaklaşımlar yalnızca şu anda KRH'lerden etkilenenlere fayda sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda teknikler ve bilgiler daha yaygın insan hastalıklarının diğer yönlerine uygulanabilecektir.
[Kaynaklar: 1. 1. Georgiou M, Fujinami K, Michaelides M. Inherited retinal diseases: Therapeutics, clinical trials and end points—A review. Clin Exp Ophthalmol. 2021;49(3):270-288. 2. National Eye Institute. EyeGENE.® Envisioning Cures for Rare Inherited Eye Disorders. https://www.nei.nih.gov/sites/default/files/2020-05/Eyegene_Virtual_version_2020-05-27_FINAL.pdf. 2020. Accessed October 6, 2022. 3. Branham K, Jain N, Suh DW. Inherited Retinal Diseases: Advances in Clinical Diagnosis, Genetic Testing, and Gene Therapies. Retina Today. November-December: Supplement pp: ]
Not: Katkılarından dolayı Dr. Mehmet ÇITIRIK’a teşekkür ederiz.
Web sitesindeki bu bilgiyi, sunu ve yayınlarınızda aşağıdaki şekilde kaynak göstererek kullanabilirsiniz.
(Çıtırık M, Teke MY. Kalıtsal Retina Hastalıkları: Klinik Tanı, Genetik Test ve Gen Tedavilerindeki Gelişmeler-7. http://www.retinaclub.com/ Son Güncellenme Tarihi 01/12/2023).
